کتاب حاضر نوشته دکتر غلامعلی آریا، آشنایی مختصری است با تاریخ ادیان جهان که برای دانشجویان کارشناسی رشته الهیات و معارف اسلامی و رشته تاریخ، برابر با سرفصلهای مصوب تدوین شده است.
در مقدمه میخوانید:
در تألیف این کتاب، از منابع و مأخذ اسلامی و از ترجمه فارسی منابع خارجی، استفاده شده است و در مواردی که نیاز به تصحیح بعضی کلمات و اصطلاحات بوده است تلفظ درست آنها مورد نظر قرار گرفته و ضبط شده است.
دیگر اینکه درین کتاب مطالبی آمده است که در دیگر کتابهای تاریخ ادیان کمتر به چشم میخورد، چون: دیدگاه اسلام نسبت به ادیان، بحث تحلیلی در مورد زمان زردشت، دین زردشت در عصر هخامنشیان؛ نظر نگارنده در مورد پیدایش دولت اسرائیل (یهود) و ... همچنین در تألیف این کتاب تا حدی نظم تاریخی و منطقهای (زمانی و مکانی) رعایت شده است که خود به نوعی نشان دهنده سیر تکاملی ادیان است.
از نظر تکامل تاریخی: ابتدا از اندیشههای دینی مردم نخستین ما قبل تاریخ سخن به میان آمده است و سپس بر حسب تقدم زمانی از ادیان مرده قدیم مردم مصر و ... و بعد از ادیان زنده جهان مثل ادیان مردم چین؛ هند؛ ایران باستان (زردشتی)؛ یهود و مسیحیت. از آنجا که بحث مختصر درباره دین مقدس اسلام – که جدیدترین و کاملترین ادیان است. برای دانشجویان مسلمان ایرانی ضروری نبوده است، و لذا در سرفصلها هم از آن ذکری نشده است، به مصداق «زیره به کرمان بردن» ما هم بحث آن را لازم ندیدیم.
از نظر منطقه جغرافیایی؛ بجز ادیان ابتدایی که منطقه خاصی نداشته؛ و ادیان قدیم که منقرض شده است، مطالب ما از خاور دور (چین و ژاپن) شروع شده و پس از ادیان هند و ایران به ادیان الهی و ابراهیمی (یهود و مسیحیت) پایان میپذیرد.
البته به چند علت به ادیان ایران باستان بیشتر پرداختهایم: یکی اینکه تا حدودی سرفصل درسی به همین نام در رشته تاریخ، و سرفصل درس ادیان ایران پیش از اسلام، در رشته ادیان و عرفان هم در نظر داشتهایم؛ دیگر اینکه دین زردشت متعلق به این مرز و بوم است و دانشجویان میباید از گذشته زادگاه خود آگاهی بیشتر داشته باشند؛ سدیگر چنانچه اشاره شد، مطالب ما درباره دین زردشت، شامل نکات تازهای است که شرح بیشتری میطلبید، هر چند که بعضی از مباحث دیگر این دین بطور موجز بیان شده است.